Lekker vlees waar je echt je tanden in kunt zetten. Stevig, maar mals met een randje vet dat extra smaak geeft. Dat is vlees van brandrode runderen.

door Benny Koerhuis

Brandrode runderen zijn een variant van het MRIJ-veetype dat al vanaf het begin van de vorige eeuw langs Maas, Rijn en IJssel wordt gefokt. Brandroden zijn geen snelgroeiende beesten die met kracht­voer worden opgefokt tot `speedmeat’, maar vee dat zich in een natuurlijk tempo ontwikkelt en langzaam slachtrijp wordt. Dat streven van de vereniging Het Brandrode Rund leidde in 2013 tot de erkenning van dit oer-Nederlandse runderras door de internationale Slow Food Foundation. Brandrood vlees, vleeswaren en kaas zijn opgenomen in de `Ark van de Smaak’ van Slow Food, en houders van brandrode run­deren werken samen in Slow Food Presidium Het Brandrode Rund. De Nederlandse `Ark’ heeft momenteel zo’n vijftig streekeigen producten aan boord, zoals vlees van Drentse schapen en Lakenvelder koeien, en oesters uit de Waddenzee.

Een kleine greep uit die producten was on­langs te proeven op de Salone del Gusto, de grote Slow Food-beurs in vijf hallen van een vroegere Fiat-fabriek in Turijn.

Kaas, ossenworst en nagelholt van brandrode runderen bleken een heuse trekpleister, ook voor Italiaanse fijnproevers. „Drie grote hallen alleen al worden gevuld door Itali­aanse stands, met duizenden soorten

worst, kaas, wijn, groente en fruit. De Nederlandse stands, met trouwens ook mosterd van de familie Knobben uit Haarle, vormden een straatje in een internationale hal. En er lopen allerlei bekende mensen uit de culinaire wereld. Jamie Oliver bijvoorbeeld verzorgde er ook workshops!”, blikken Ineke Herder-Holtkuile en Ellen Slingerland-Van der Bijl enthousiast terug. Deze Wijhese hobbyboerinnen, die samen met hun echtgenoten brandrode runderen houden, stonden van 23 tot en met 27 okto­ber in de `brandrode stand’ op de tiende editie van de Salone. En ze raken er nog steeds niet over uitgepraat. „Er kwamen gemiddeld zo’n 40.000 bezoekers per dag, de beurs duurde elke dag van elf tot elf. In het weekend kwamen veel gezinnen van alles proeven, en op de afsluitende maandag veel scholieren. Je ziet meteen dat in Italië de eetcultuur heel anders is dan bij ons. Die jongeren ruiken eerst goed, doen dan een stukje kaas of nagelholt in de mond, kauwen er rustig op en vertellen elkaar wat ze proeven. Die beleven echt de smaak.”

Naast de twee Wijhese vriendinnen werd de stand in Turijn ook bemand door Jeroen Hoppen en zijn partner Macha uit Vorden, en Frans-jan van Laer vanuit de Nederlandse Slow Food-organisatie.

Het brandrode stamboek telt nu ruim 1500 vrouwelijke dieren, de beschikbare stieren hebben twaalf verschillende genetische lijnen in hun sperma. Voldoende variatie dus om inteelt te voorkomen. Dat is ook te danken aan de import van twee nieuwe stieren uit België, afstammelingen van de onder oudere veeboeren be­faamde MRIJ-stier Minas Mars. En Eric van Essen uit Uddel ontdekte onlangs nog een oud spermarietje, dat twee stierkalveren opleverde. Raszuiver nageslacht verzekerd dus. Maar met nu 1500 brandrode koeien is het niet mogelijk om wereldwijd vlees en kaas te produceren. Grootscheepse export was ook niet het doel van de deelname aan de Salone del Gusto. „We wilden ons graag presenteren op deze beurs, want hier komen ook vee) Nederlandse chefs om kennis te maken met nieuwe producten. Vlees van onze brandrode runderen staat al op de menukaarten van restaurants in Oost-Nederland”, vertelt Berrie Klein Swormink. „Het zou mooi zijn als we dat kunnen uitbreiden. Want dit is kwaliteitsvoedsel, van nature rijk aan aroma’s.”

Hij houdt brandroden op zijn biologisch rundveebedrijf bij Lettele, maar ook op natuurterreinen. Zo grazen zijn runderen al sinds 2000 op de uiterwaarden van de IJssel en op grasland rond de Douwelerkolk bij Deventer. „Ze zijn heel geschikt voor extensieve begrazing. Wat dat betreft zou het ook de kroon op ons werk zijn als straks in de uiterwaarden bij Infocentrum IJssel Den Nul geen Schotse hooglanders maar streekeigen brandroden grazen”, zeggen Ineke Herder en Ellen Slingerland.

Donkere vacht met witte kol, buik en ‘sokken’

Brandrode runderen hebben hun naam te danken aan hun diep donkerrode vacht. Buik, `sokken’, staartpunt en kol (deel van de kop tussen ogen en hoorns) zijn wit. Het zijn makkelijk te houden dieren met sterk beenwerk en een schofthoogte van 1,35 tot 1,45 meter. Ze zijn hard en kunnen ook `s winters buiten blijven, mits er schuilmogelijkheid is. Net als het MRIJ-vee zijn het van oorsprong dubbeldoelkoeien, die voor de melkproductie en het vlees worden gehouden.

Toen na de Tweede Wereldoorlog melkproductie steeds belangrijker werd, raakten andere rassen zoals Holsteiners in trek. Het brandrode rund

leek uit te sterven, slechts een handjevol liefhebbers hield ze nog. In 2001 waren er nog maar honderd brandroden over, en richtten enkele boeren de Vereniging Het Brandrode Rund op. „Die telt momenteel zo’n 140 leden”, vertelt Berrie Klein Swormink uit Lettele. „Het MRIJ-ras en de brandrode variant werden vooral gehouden langs de grote rivieren en op de oostelijke en zuidelijke zandgronden. Dat patroon zie je nog terug in het ledenbestand van onze vereniging. De meeste leden wonen in Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg.”

www.hetbrandroderund.nl

• Link naar de PDF van het originele artikel zoals verschenen in De Stentor.